Blog

Umowy w branży IT. Postanowienia podstawowe i prawo autorskie cd.

22 maja 2015
Maciej Szermach
Blog, Umowy

Umowy w branży IT. Postanowienia podstawowe i prawo autorskie cd.

Kolejną kwestią z zakresu prawa autorskiego, o której strony powinny pamiętać przy sporządzaniu umowy na oprogramowanie, jest dokładne określenie pól eksploatacji, czyli samodzielnych, wyodrębnionych ekonomicznie sposobów korzystania z utworu.

Precyzyjne określenie tych pól jest ważne nie tylko ze względu na to, że ? w braku odmiennych uregulowań umownych ? twórcy przysługuje odrębne wynagrodzenie za korzystanie z utworu na każdym odrębnym polu eksploatacji. Upaipp wprowadza jeszcze inne zasady w tym zakresie ? jedna z nich stanowi, że umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych oraz umowa licencyjna obejmują tylko pola eksploatacji wyraźnie w nich wymienione (art. 41 ust. 2 upaipp). Jeśli więc umowa stanowi, że dane oprogramowanie tworzone jest np. na potrzeby danego projektu konkretnego klienta i ma być wykorzystany przez niego tylko w ściśle określony w umowie sposób (np. wykorzystanie danego modułu aplikacji tylko w sieci Intranet, czyli wewnętrznej sieci korporacyjnej), wówczas nabywca praw majątkowych do tego programu nie będzie mógł w przyszłości korzystać z niego w inny sposób (np. opublikować i wykorzystać moduł na publicznie dostępnej stronie internetowej), mimo, że za niego już raz zapłacił. W orzecznictwie Sądu Najwyższego pojawia się wprawdzie stanowisko uwzględniające wykładnię liberalną art. 41 ust. 2 upaipp, tzn. uznające, że zakres przedmiotowy danej umowy można ustalić w drodze wykładni oświadczeń woli stron, a więc umowa może być utrzymana także wtedy, gdy nie wymienia wyraźnie (albo wręcz w ogóle) jakichkolwiek pól eksploatacji (V CNP 82/08, III CK 124/05), jednak zaleca się, aby strony w sposób precyzyjny określiły sposób i formę wykorzystania danego utworu. Często bowiem w praktyce, w ewentualnym późniejszym sporze, realizacja owej liberalnej wykładni ? czyli wykazanie zamiaru objęcia postanowieniami umowy także innych, niewymienionych w umowie, pól eksploatacji ? będzie po prostu niezwykle trudna pod względem dowodowym.

Upaipp wymienia przykładowy katalog pól eksploatacji. W przypadku umowy na oprogramowanie strony, obok typowych dla ogółu utworów pól eksploatacji, takich jak korzystanie czy zwielokrotnianie, będą często posługiwały się zapisem o korzystaniu z utworu, który polega na jego ?publicznym udostępnianiu? tak, ?aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym? (art. 50 pkt 3 in fine upaipp) ? to pole określane jest niekiedy jako ?internetowe?. Tak będzie np. w sytuacji, gdy tworzone oprogramowanie to sklep internetowy. Simulcasting czy webcasting będą już jednak stanowiły odrębne pola eksploatacji od wskazanego powyżej publicznego udostępniania z art. 50 pkt 3 in fine ustawy, gdyż transmisja w tych przypadkach nie umożliwia odbiorcom wyboru czasu zapoznania się z konkretnym utworem.

Wreszcie, strony powinny w umowie określić moment przeniesienia praw autorskich do utworu; zgodnie z upaipp, domyślną chwilą wystąpienia skutku rozporządzającego takiej umowy jest moment przejęcia utworu, ale strony mogą postanowić inaczej. W doktrynie przyjmuje się, że prawa autorskie mogą powstać także do dzieła, które nie zostało jeszcze ukończone; dopuszczalne jest więc takie ukształtowanie umowy, które zakłada sukcesywne przenoszenie praw do kolejnych wersji utworu, aż do wersji finalnej (np. tworzenie oprogramowania CRM według metodyki Scrum, gdzie każdy kolejny sprint kończy się oddaniem w pełni wartościowego modułu, możliwego do wykorzystania w ramach istniejącej infrastruktury przedsiębiorstwa.)

Ponadto, można zastanowić się nad wprowadzeniem do umowy zapewnień wykonawcy o tym, że napisany przez niego program pozbawiony jest wad prawnych dotyczących praw osób trzecich ? wady prawne dzieła mogą wystąpić, gdy np. wykonawca nie nabył praw autorskich od podwykonawców czy użył przy tworzeniu oprogramowania jakiegoś komponentu (bibliotek, fontów, obrazków), będącego własnością osoby trzeciej. Przy takim zapisie można zamieścić także różnego rodzaju obowiązki ciążące na wykonawcy w sytuacji, gdy takie wady w dziele jednak wystąpią i osoba trzecia dochodzić będzie swoich autorskich praw do programu, np. niezwłoczne dostarczenie dzieła wolnego od wad czy obowiązek zapłaty kary umownej na rzecz zamawiającego. Należy także pamiętać o regulacji ustawowej, tzn. przepisie art. 55 ust. 2 upaipp, który stanowi, że, jeżeli utwór ma wady prawne, zamawiający może odstąpić od umowy i żądać naprawienia poniesionej szkody. Trzeba także wskazać, że w stosunku do umowy na oprogramowanie, mającej cechy umowy o dzieło, mają odpowiednio zastosowanie przepisy k.c. o rękojmi przy sprzedaży. Oznacza to m.in., że istnieją także sytuacje, w których Wykonawca będzie zwolniony od odpowiedzialności za wady prawne ? jeżeli zamawiający, przeciwko któremu osoba trzecia dochodzić będzie roszczeń dotyczących danego programu, nie zawiadomi niezwłocznie o tym fakcie wykonawcy i nie wezwie go do wzięcia udziału w sprawie, a ta osoba trzecia uzyska korzystne dla siebie orzeczenie, wówczas wykonawca będzie zwolniony od odpowiedzialności z tytułu wad prawnych dzieła, jeśli jego udział w danym postępowaniu był potrzebny do wykazania, że roszczenia osoby trzeciej były bezzasadne (art. 573 k.c. w zw. z art. 638 k.c.).

czytaj dalej:

poprzednie wpisy z serii Umowy w branży IT:

Autorem artykułu jest Aleksandra Surowiecka, aplikant radcowski